بەشی: جۆراوجۆر

زانکۆی سەڵاحەدین بۆ ساڵی خوێندنی ٢٠٢٥ ـ ٢٠٢٦، “ ٤٢٥ “ کورسی بەکالۆریۆسی خۆڕایی پێشکەشی قوتابییانی  نێودەوڵەتیکردووە. سامان عەبدوڵلا بەڕێوەبەری ڕاگەیاندنی زانکۆی سەڵاحەدین بە ئەربیل لایفی ڕاگەیاند؛ لەسەر ڕاسپاردەی ‘ پ.د.کامەران یونسمحمدئەمین’ سەرۆکی زانکۆی سەڵاحەدین و ئەنجوومەنی زانکۆ،  “ ٤٢٥ “ کورسی خوێندن لە زانکۆی سەڵاحەدین پێشکەش بە قوتابییانیوڵاتانی دەرەوە کراوە بە مەبەستی زیاتر ئاشنابوون بە قوتابییانی نێودەوڵەتی و بەرەپێشچوونی زانکۆ. زانکۆی سەڵاحەدین وەک دێرینترین و گەورەترین زانکۆی هەرێمی کوردستان بەردەوامە لە پڕۆگرامی ئاڵوگۆڕی قوتابییان و مامۆستایان. لەم بارەیەوە دوو قوتابی داواکارییان بۆ ئەم سکۆلەرشیپە پێشکەشکردووە.  زانکۆی سەلاحەدین لە ١٦ کۆلێژ و ٩٥ بەشی ئەکادیمی پێکدێت، ژمارەی قوتابییانی بەرایی ٢٥٠٠٠ قوتابییە، ژمارەی قوتابییانی خوێندنیباڵا “ دکتۆرا، ماستەر، دبلۆمی باڵا ٢٠٠٠ قوتابییە.

ماستی هەولێر هێشتا کوالێتییە بەرزەکەی خۆی لەدەست نەداوە و دانیشتووانی هەولێر بە تام و چێژێکی تایبەتەوە لێی دەڕوانن، بەتایبەتیش مەراقییان ماستی مەڕە، ئەمەش لە کاتێکدایە کە بەهۆی گۆڕانکاری لە شێوازی ژیان و کۆچی گوندنشینان بۆ شار، پیشەی ئاژەڵداری وبەرهەمهێنانی ماستی خۆماڵی کەمێک ڕووی لە کزی کردووە. عەبدولڕەزاق ئیسماعیل، ناسراو بە “مام عەبدولڕەزاق”، ماستفرۆشێکی دێرینی بازاڕی شێخەڵڵایە و ماوەی ٣٠ ساڵە لەو بازاڕەداکاردەکات و ئەو نهێنی جیاوازی نێوان جۆرەکانی ماست و هۆکاری گرانبەهایی هەندێکیان ئاشکرا دەکات. مام عەبدولڕەزاق کە لە ساڵی ١٩٩٥ـەوە لەگەڵ باوکی دەستی بەم کارە کردووە، باس لەوە دەکات کە سەرجەم بەرهەمەکانیان لە گوندەکانیدەوروبەرەوە بۆ دێت، وەک گوندەکانی بانەقەڕات، گۆمەزەردی، خەندەک. جیاوازیی نێوان ماستەکان بە گوتەی مام عەبدولڕەزاق، جیاوازیی سەرەکی نێوان جۆرەکانی ماست لە تام و چەوریدایە: • ماستی مەڕ: بە بەهاترین و بەتامترین جۆری ماست دادەنرێت و نرخەکەشی گرانترە. • ماستی بزن: بۆ دروستکردنی ماستاو “دۆ” زۆر بەکاردێت، بەتایبەت ئەگەر لەگەڵ ماستی مەڕ تێکەڵ بکرێت. • ماستی مانگا: بەهۆی هەرزانیی نرخەکەیەوە خواستی زۆری لەسەرە، بەڵام بۆ ماستاو گونجاو نییە چونکە “پرتک پرتک” دەبێت و وەکپێویست تێکەڵ نابێت. نرخی ماستی بزن بە ٣ هەزار دینار و ماستی مانگاش لە نێوان ٢,٥٠٠ بۆ ٢,٧٥٠ دینارە. مام عەبدولڕەزاق ئاماژە بەوە دەکات کە بەهۆی باری ئابووری خەڵکەوە، ماستی مانگا فرۆشی زیاترە، بەڵام ئەوانەی توانای کڕینیان هەیە،هەمیشە ماستی مەڕ هەڵدەبژێرن.  یەکێک لە ڕێگاکانی ناسینەوەی ماستی سروشتی ئەوەیە کە بە تێپەڕبوونی کات زووتر ترش دەبێت و ئاوەکەی جیا دەبێتەوە، بەپێچەوانەی ئەوماستانەی کە ماددەی پارێزەریان تێدایە. بۆ دروستکردنی ماستاوێکی بەتام، باشترین هەڵبژاردە تێکەڵکردنی ماستی مەڕ و بزنە، چونکە ماستی مانگا شل و “لوسە” و ئەو تامەتایبەتە نادات بە دەستەوە. فرۆشیارە دێرینەکەی بازاڕی شێخەڵڵا جەخت لەوە دەکاتەوە کە کڕیاری تایبەتی خۆی هەیە و متمانەی لەسەر بەرهەمەکانی دروست کردووە. ئەو داوا دەکات کڕیاران هۆشیاربن لەوەی چی دەکڕن و لە سەرچاوەی بەرهەمەکان دڵنیابنەوە.

کۆبوونەوەیەک بۆ چارەسەرکردنی کێشەی زەوی و زار لە هەولێر بەڕێوەچوو دوێنی سێشەممە، ٢٢ی خەرمانانی ٢٠٢٥، کۆبوونەوەیەکی فراوان بە سەرپەرشتی ڕێبەر ئەحمەد، وەزیری ناوخۆ؛ ساسان عەونی، وەزیریشارەوانی؛ و ئومێد خۆشناو، پارێزگاری هەولێر، لە دیوانی پارێزگای هەولێر بەڕێوەچوو. کۆبوونەوەکە تایبەت بوو بە تاوتوێکردنی چەند پرسێکی گرنگ، لەوانە دیاریکردنی سنووری گوندەکان (حەرەمی گوند)، ڕێگریکردن لەزێدەڕۆیی بۆ سەر موڵکی گشتی، و چارەسەرکردنی کێشەکانی دیکەی پەیوەست بە زەوی و زار. لە وتەیەکدا، وەزیری ناوخۆ جەختی لەسەر پێویستیی ڕووبەڕووبوونەوەی توندی زێدەڕۆیی کردەوە و ڕایگەیاند کە دەبێت ڕێکاری یاساییبەرانبەر هەر سەرپێچیکارێک بگیرێتەبەر هەروەها داوای کرد بە زووترین کات میکانیزمێکی گونجاو بۆ چارەسەرکردنی پرسی حەرەمیگوندەکان بدۆزرێتەوە. لای خۆیەوە، پارێزگاری هەولێر ئاماژەی بە بەردەوامیی پڕۆژە خزمەتگوزارییەکان کرد و دڵنیایی لەسەر کەمکردنەوەی ڕۆتین و ڕێزگرتن لەهاووڵاتییان لە فەرمانگەکاندا کردەوە. لە کۆتایی کۆبوونەوەکەدا، بڕیاردرا لیژنەیەکی تایبەتمەند لە وەزارەتەکانی ناوخۆ و شارەوانی، هەروەها پارێزگای هەولێر پێکبهێنرێت.  ئەم لیژنەیە ئەرکی یەکلاییکردنەوەی ئەو پرسانەی پێ سپێردراوە و دەبێت لە ماوەی یەک هەفتەدا کارەکانی تەواو بکات.

بەهای یەک دیناری  عێراقی ٥٠٠ $ دۆلاری ئەمریکییە ئەو نرخە جێگیر نییە دەگەرێتەوە سەر خواستی خەڵک یان ئەو کەسەنەی کە ئەو دراوە دەفرۆشن.  مامۆستا سامان محمد خانەقینی ئارەزوومەندی بواری دراو دەڵێت: سەرەتایی دەرچوونی دراوی عێراقی دەگەرێتەوە بۆ ساڵی ١٩٣١ ،بەڵام نەتواندراوە دراوەکانی ساڵی ١٩٣١  کۆ بکەمەوە ئەو دراوانەی کۆم کردیتەوە لە ساڵی ١٩٥٣  تاوەکو ساڵی ٢٠٢٥ کۆم کردیتەوە. دراوەکان  شوێنەواری هەرێمی کوردستانییان تێدایە نموونە لە پێنج دیناری سویسری تاڤگەی گەلی عەلی بەگی تێدایە و لەسەر دراوی  دەدیناری کە بەتانییان  پێی دەگۆت وێنەی بەنداوی دووکانی تێدایە ، زۆربەی دراوەکان شوێنەوارەکانی  عێراقییان  تێدا هەڵبژاردووە بۆ ئەوەیببێتە سوونبوولێک بۆ وڵاتی عێراق تا بتوانن شوێنەوارە دێرینەکانی وڵاتی عێراق بە خەڵکی خۆی و خەڵکی بیانی بناسنێت. نرخییان جیاواز لە بازاڕ دا دووسەد و پەنجاو پەنج فلس بە بیست و پێنج هەزار دینارم کڕیەوە بەس ئەگەر یەک  دینارت دەست کەوێت بە٥٠٠ دۆلارە و خواست لەسەر ئەو دراوانە دەگەرێتەوە سەر ئەوەی کە خەڵکی ئارەزوویان هەیە بۆی حەزی لەو جۆرە دراوانەیە من تەمەن سێزدە ساڵ بوو کە لە ساڵی ١٩٩٤ خەریکی کۆ کردنەوەی ئەو دراوانەم تاوەکو ساڵی ٢٠٢٥ زۆربەی ئەو دراوانەم کۆ کردیتەوە. لە دوای ساڵی ١٩٩١ کە هەرێمی کوردستان لە وڵاتی عێراق جیابۆوە کە ئەو کاتەی سەدام عوکمرانی دەکرد و لەو ساڵە  سەدام حسێندراوی خۆی دەرکرد و زۆربەی دراوەکانی سویسری کەوتنە هەرێمی کوردستان. دیناری عێراقی دراوی فەرمییە لە عێراقیدا و لەلایەن بانکی ناوەندی عێراقییەوە دەردەچێت، دینار دابەش دەکرێت بۆ ١٠٠٠ فلس، بەڵامبەهۆی ڕێژەی زۆری هەڵاوسانەوە لە کۆتاییەکانی سەدەی بیستەمدا فلس و دراوی کانزایی کە بە یەکەی فلس بەکار دەهاتن بەرەو نەمانچوون و بەکارهێنانیان وەستا. لە ساڵی 2015ـدا بانکی ناوەنی عێراقی ڕایگەیاند کە جۆرێکی دیکە لە دراوی کاغەزی بڵاودەکەنەوە لە جۆری پەنجا هەزار دیناری بەمەبەستی کەمکردنەوەی هەڵاوسانی دراو لە بازاڕە عێراقییەکاندا.